Wandel EHBO
Eigenlijk moet eenieder iets over EHBO weten. Bij wandelingen in uitgestrekte natuurgebieden of in de bergen is het nog belangrijker om een beetje 'zelfredzaam' te kunnen zijn. Het is dan vooral van belang, om in ieder geval te weten hoe er moet worden omgegaan met de meest voorkomende blessures. Eventueel in afwachting van hulp van derden. Hoe te handelen bij een verstuikte enkel of zelfs breuken, maar ook wat te doen bij onderkoeling of oververhitting.
Nu ben ik zeker geen medisch specialist, dus zal ik me op deze pagina beperken tot het voorzien in enkele zeer goede links over 'Eerste hulp voor wandelaars'. Door een of meer van deze gelinkte pagina's te lezen, ben je snel op de hoogte van wat er van belang is.
- Overzichtelijke 'Eerste hulp' pagina
- Compleet overzicht hiking EHBO
- Filmpjes met uitleg over EHBO (zoeken op EHBO)
- Wandelblessures behandelen
Van Gerard D., een ex-ambulancedienst medewerker, kwam januari 2014 de volgende zeer nuttige tip: Het Nederlandse Rode Kruis heeft een gratis EHBO-app beschikbaar met zeer uitgebreide informatie, die ook offline geraadpleegd kan worden op smartphones met verschillende besturing systemen.
Enkele onderdelen wil ik echter hier nog speciaal belichten:
EHBO in de rugzak
Een EHBO setje mag niet in de rugzak ontbreken. In elk geval moeten pleisters, snelverband en hydrofiele zwachtels worden meegenomen. Paracetamol of andere medicijnen zijn ook handig om bij de hand te hebben.
Bij de buitensportwinkel zijn speciale EHBO setjes verkrijgbaar, gevuld met allerlei zaken die specifiek voor de wandelhobby van belang zijn en waarbij tevens is gelet op het gewicht. Zelf iets samenstellen bij de Apotheek of drogisterij kan natuurlijk ook. Maar laat je dan goed adviseren zodat er geen belangrijke zaken als een nooddeken (reddingsdeken) ontbreken.
Verbandmiddelen hebben een maximale houdbaarheidsdatum. Kijk dus voor vertrek je setje na of deze nog voldoet voor de aanstaande reis. Vervang eventueel een deel van de inhoud.
Reddingsdeken
Een reddingsdeken (nooddeken) zou verplicht in de rugzak moeten zitten. Deze aluminiumdekens kosten weinig en wegen hooguit 100 gram. Ze kunnen levensreddend zijn. Neem voor dagtochten bij voorkeur een foliereddingsdeken met een zijde van zilverkleur en de andere kant een goudkleur.
Bij koude, onderkoeling, wordt de zilver gecoate kant naar binnen gebruikt. Deze zilverzijde reflecteert ca. 80% van de lichaamswarmte waardoor onderkoeling en bevriezing wordt voorkomen.
Bij warmte, oververhitting, gaat de zilverzijde naar buiten en reflecteert zo de zonnestraling. De nu goudkleurige binnenzijde geeft de lichaamswarmte goed door naar buiten.
Een tentje of shelter gemaakt van bijvoorbeeld de regenkleding en wandelstok of boomtak, is ook geschikt om de folie overheen te leggen. Het zal er heerlijk koel onder blijven. In noodgevallen is dit ook handig om bij slecht weer op deze wijze een droog onderkomen te bouwen. De folie is immers 100% waterdicht.
Blaren
Blaren zijn een algemeen bekend probleem bij wandelaars. Wie regelmatig loopt op goed passende en ingelopen schoenen met de daarbij behorende naadloze sokken, zal er doorgaans niet veel last van krijgen. (Voor informatie over schoenen en sokken klik hier)
Mocht het toch mis gaan dan is het goed om te weten wat er aan gedaan kan worden om de wandeling af te kunnen maken. Een echte behandelmethode voor blaren is er echter niet. Waar de een zweert bij zijn manier, geeft de ander daar juist weer op af. Elk heeft zijn voor- en nadelen.
Methode 1:
Blaar intact laten om daarmee een risico op infectie te voorkomen. Het gebied rond de blaar moet met water schoon worden gemaakt. Daarna goed drogen. Als de blaar al open is ook onder de losse huid proberen droog te maken. Dan een verband aanbrengen, zo, dat de voet weer gesloten in de schoen past en de blaar niet in de schoen ergens tegen aanschuurt.
Het is niet eenvoudig om het zo in te pakken dat het weer 'loopbaar' wordt. De verdikking van de blaar en het verband in de wandelschoen laat niet veel ruimte over. Vaak is de schoen dan toch net een maatje te klein.
Methode 2:
Anderen prikken de blaar liever door, maken het schoon en droog, en zorgen dan voor bescherming tegen infectie. Dat kan door het afplakken met leukoplast. Leukoplast is flexibel en vormt zich goed naar de voet zodat er gemakkelijker doorgelopen kan worden. Zorg er wel voor dat er geen 'ribbels' ontstaan in de leukoplast. Dat staat garant voor nieuwe problemen. Knip met het schaartje van je zakmes inkepingen in de tape om de eventuele ribbels die zich vormen te verwijderen. De grotere Zwitzerse zakmessen hebben zelfs een naald waarmee de blaar, na het ontsmetten van de naald, mee kan worden doorgeprikt.
Tegenwoordig wordt leukoplast ook vaak vervangen door middelen als Second Skin of Compeed. Maar kijk dan regelmatig of dit tijdens het lopen niet doorschuurt en er alsnog infectie kan ontstaan. Dus tijdig opnieuw schoonmaken en vervangen.
Voor meer informatie over blaren en het voorkomen van blaarvorming kun je hier terecht.
Teken
Met teken hebben wij een jarenlange ervaring. Niet geheel tot ons genoegen, maar het hoort er bij. Als je weet hoe er mee om te gaan en waar je op moet letten, dan is de kans op een besmetting met de ziekte van Lyme zeer gering.
Teken komen steeds meer voor in de natuurgebieden, maar ook steeds vaker kun je een teek oplopen in de eigen tuin. Ze komen het meest voor in hoog gras en struiken. Als je op de paden blijft lopen is de kans op een teek al heel klein. Zeker bij veelbelopen paden. Het zijn vooral de kinderen en honden die van het pad afwijken en al spelend de struiken of het gras ingaan die een tekenbeet oplopen.
Teken komen overal voor, maar er zijn uitzonderingen. In de Ardennen hebben wij nog nooit een teek opgelopen en ook op de wandelsites geen meldingen van gezien. In de Eifel echter zaten we aan de Duitse zijde boven Echternach onder de tekenbeten. Een dag later aan de Luxemburgse zijde weer helemaal niets.
Vaak heeft het ook te maken met het onderhoud van de wandelpaden. Is het hoge gras langs de paden onlangs gemaaid of juist niet. Wij mijden slecht onderhouden paden er niet om, maar controleren na een dergelijke wandeling extra goed op teken.
Oostenrijk kent zelfs een inentings programma tegen teken. Wie heel vaak Oostenrijk bezoekt zou kunnen overwegen er in dat land naar te informeren.
Blijf dus zoveel mogelijk op de wandelpaden. Let ook op bij pauzes niet in het hoge gras te gaan zitten in een omgeving wat bekend staat als tekengebied. Zoek liever een kaal stuk of rotsblokken uit.
Moet er toch door hoog gras gelopen worden, draag dan een lange broek en lange mouwen. Zoveel mogelijk de lichaamsdelen bedekken en bijvoorbeeld de broekspijpen in de sokken stoppen. Verwacht je vooraf dat de kans op teken groot is, gebruik dan een preventief middel tegen insecten. Middelen met Deet werken vaak goed, maar bieden geen garantie. Ook knoflook schijnt werkzaam te zijn.
Wie meer wil weten over teken en de ziekte van Lyme kan hier een PDF brochure vinden.
Teken verwijderen
Wie vaak wandelt doet er goed aan zich de gewoonte eigen te maken om zichzelf bij het douchen, na de wandeling, goed na te (laten) kijken op teken. Op de rug en achter de oren met behulp van spiegels. Let speciaal op de kinderen die zich niet zelfstandig goed kunnen controleren.
De diverse informatiebronnen over teken wijzen er altijd op dat teken bij voorkeur de warme vochtige plekken opzoeken als oksels, achter de oren, tussen tenen of vingers en rond de schaamstreek. Vanuit de praktijk kan ik dat niet bevestigen. De meeste teken die ik heb moeten verwijderen zaten toch gewoon op een boven of onderbeen of ergens op de armen. Dus gewoon maar alles goed nakijken.
Als er onderweg of later onder de douche toch een teek wordt aangetroffen, dan zal deze natuurlijk moeten worden verwijderd. Doe dat niet met je nagels of met een pincet, maar gebruik er een speciale tekentrekker voor.
Controleer vóór het douchen en verwijder dan eerst de teek. Teken die schrikken van heet water of zeep zouden kunnen braken, waarbij de ongewenste bacterien worden afgescheiden. Ook verdovingsmiddeltjes als alcohol kunnen dat negatieve effect oproepen. Niet gebruiken dus. Gewoon de teek met de tekentang verwijderen. Pas daarna met alcohol of jodium ontsmetten en verder wandelen of onder de douche stappen.
Houd de plaats waar de teek verwijderd is nog een paar dagen in het oog. Ontstaat er alsnog een ontsteking of andere aanwijzing dat er besmetting kan hebben plaatsgevonden, raadpleeg dan een arts. Bij verwijdering binnen 24 uur is de kans op besmetting nagenoeg nul. Dus dagelijkse controle voorkomt problemen.
Het is niet zo dat je altijd na geïnfecteerd te zijn een rode plek krijgt. (Slechts in 40-60% van de gevallen). Dus als de teek niet op tijd verwijderd is kan het zinvol zijn om toch maar voor de zekerheid een test uit te voeren met behulp van deze tekentest.
Tekentrekkers
Plastic tang
De meeste teken kom ik tegen bij ons hondje Reni. Niet verbazingwekkend, het beestje trekt zich weinig aan van wandelpaden. De blauwe plastic tekentrekker is het meest geschikt gebleken om teken te verwijderen van plaatsen met veel haar zonder al te veel pijn te veroorzaken door de haren eruit te trekken. Dus deze hebben wij speciaal in gebruik voor de hond.
Door de grote 'platte bek' is deze lastiger gebleken bij gebruik op onze eigen huid. Met name bij hele kleine teken of teken die al dieper in de huid zitten. Probeer bij de hond de teek een beetje vrij te maken tussen de vachtharen, door voorzichtig de haren een beetje met de vingers rond de plaats weg te wrijven/duwen. Neem het stuk huid waarop de teek zit tussen duim en wijsvinger en knijp een beetje om een 'heuveltje' te maken. De tang over de 'nek' van de teek plaatsen en vastknijpen. Dan de tang ronddraaien tot de teek loskomt.
De metalen tekentrekker
De metalen versie komt van de plaatselijke apotheek. De scherpe puntige tang maakt het gemakkelijker om teken die al wat dieper in de huid zitten alsnog te verwijderen. Ook hier weer tussen duim en wijsvinger het 'huiddeel' met de teek wat optillen. De veer indrukken zodat de tang open gaat.
De punt van de tang over de teek laten zakken waarbij zelfs een beetje dieper in de huid geprikt kan worden om een dieper zittende teek te pakken. De scherpe punt maakt dit mogelijk, maar het is natuurlijk wel pijnlijker. De veer nu langzaam loslaten zodat de 'klemmen' zich om de teek sluiten. Dan de tang draaien tot de teek loskomt. Natuurlijk zowel tang als huid ontsmetten met alcohol of jodium. Bij deze tang worden alcohol doekjes meegeleverd.
Koevoetmodel
De laatste die wij gebruiken is pas deze zomer aangeschaft. Een koevoetmodel, gekocht bij een dierenspeciaalzaak. Deze zijn verpakt per twee stuks van verschillende grootte. Vooral daarom hebben wij deze gekocht. De zeer kleine (jonge) teken zijn met een normale tang slecht te verwijderen. Dat hebben we nu een paar keer zeer succesvol geprobeerd met de kleinste van deze twee. Ook hier de huid tussen duim en wijsvinger nemen zodat de huid wordt opgelicht.
Schuif de scherpe inkeping van de tang over de huid, een beetje druk uitoefenend om goed onder de teek te komen. Doorschuiven tot de teek achter in de zich vernauwende inkeping bevindt. Dan de tang als koevoet gebruiken door deze achterover omlaag te drukken. De teek wordt er keuring uitgetrokken, geheel pijnloos. Dit model heb ik nog niet kunnen proberen bij dieper zittende teken. Mocht dat mis gaan waarbij de kop van de teek in de huid achterblijft, dan maakt dat niet uit. De kop zal er net als een splinter vanzelf uitgroeien.