Een succesvolle wandeldag begint met een wandelroute plannen
Soorten wandeltochten - Een route uitzoeken - Zelf een route uitstippelen
Met het vooraf goed plannen van een wandelroute, liggen lengte en hoogtemeters van de tocht vast, evenals het doel van de wandeling. Wordt het cultuur snuiven, natuur genieten, sportief of zelfs een avontuurlijke dag met leuke verrassingen? Door een goede planning wordt de wandeldag bij voorbaat een succes voor alle deelnemers, het voorkomt teleurstellingen.
Als vooraf duidelijk is welke afstand er moet worden gelopen, welke hoogtes en hindernissen er te verwachten zijn, kan men zich daar op instellen. Tevens is dan duidelijk welke alternatieven er zijn in geval van nood, wat er aan uitrusting en eten/ drinken moet worden meegenomen, of wat te doen bij niet voorziene omstandigheden.
De wandelaars
Het begint met de deelnemers aan de wandeling. Wie zijn ze, wat kunnen ze aan? Waar liggen hun interesses? Met het gezin wandelen is het eenvoudigst. Dan zal bekend zijn wat de verschillende gezinsleden aankunnen en wat ze leuk vinden.
Zeker kinderen zullen een grote invloed hebben op het succes van de wandeltocht. Zal er voor hen voldoende uitdaging zijn of lopen ze verveeld achter de rest aan? Als de hond meedoet, zal ook daar rekening mee moeten worden gehouden.
Bij wandelgroepen zal er soms minder kennis zijn over de overige deelnemers. Een gezamenlijke belangstelling zal er echter altijd zijn. Immers, waarom wil men meewandelen?
Met een groep is het nog belangrijker in te schatten wat alle deelnemers aankunnen. Een avontuurlijke wandeling kan mooi zijn, maar als enkelen de beek via die smalle plank niet durven oversteken, zul je daar met de planning rekening mee moeten houden.
Soort wandeling
Als duidelijk is wie de medewandelaars zijn, zul je moeten bepalen welk soort wandeling het meest gepast is. Een viertal soorten wandelingen beschrijf ik hieronder, maar het kan natuurlijk ook een combinatie van één of meer typen wandelingen zijn. Een combinatie zal in de praktijk zelfs het meest voorkomen, waarbij alle medewandelaars hun wensen ingevuld zien.
Cultuur wandeling
Wie een cultuur wandeling gaat maken verwacht iets te zien en geïnformeerd te worden. De wandeling voert langs bijzondere gebouwen, monumenten of heeft een thema. Dat kan een wandeling door een natuurgebied zijn met een geschiedenis, of geheel of gedeeltelijk door dorpen of steden.
Bij de planning van een cultuur wandeling zal het van belang zijn dat er 'iets te vertellen' valt. De planner zal vaak optreden als gids en goed geïnformeerd of voorzien van informatie op weg gaan. Een gebouw kan op zich immers niet bijzonder aantrekkelijk zijn, zijn geschiedenis des te meer.
De afstand van de tocht speelt minder een rol. Er moet ruim voldoende tijd zijn om de attracties onderweg te bekijken en de geboden informatie op te nemen. Kies wel een onderwerp dat bij de deelnemers past zodat ze geïnteresseerd blijven.
Natuur wandeltocht
Bij een natuurwandeling zal de nadruk liggen op mooiste plekjes van een gebied. Een hoge natuurwaarde waar de liefhebber van kan genieten vind je niet door lange bospaden door uitgestrekte dennenbossen in de route op te nemen. Een afwisselend gebied met diversiteit aan bebossing, heide, zandverstuivingen en allerlei soorten watertjes ligt dan meer voor de hand.
Een gevarieerd bloemengebied kan ook een doel zijn, denk maar eens aan een Alpenwei met zestig soorten bloeiende planten waar de route doorheen loopt.
Maar denk ook eens aan de mogelijkheid om wild tegen te komen. Beekjes, vennetjes of waterplassen bieden veel kans op het zien van allerlei wild, in ieder geval een rijk aanbod aan ( water- ) vogels.
In heuvelgebied of bergen maken bijzonder mooie uitzichtpunten deel uit van de tocht. Het bereiken van een bergtop past ook prima bij dit onderwerp als de route er naar toe maar voldoende afwisselend is.
Een natuurwandeling kan over bredere lanen en paden gaan, maar smallere bos- of bergpaadjes passen ook goed bij dit type wandeling. De wandeltocht is op zijn mooist als er een andere route retour is en niet hetzelfde stuk twee maal moet worden gelopen. Een rondwandeling dus.
Avontuurlijke wandeldag
Voor wie het wat pittiger wil is er de avontuurlijke tocht. Vooral kinderen zullen dit het meest waarderen. De wandeling gaat over vooral smalle kronkelende paadjes zodat er na elke bocht een verrassing kan liggen.
Delen van de tocht mogen best dwars door een gebied gaan zonder begaanbare paden. Bijvoorbeeld een heideveld of Alpenwei dwars oversteken, al dan niet met behulp van het kompas.
Er zijn legio hindernissen te bedenken die deze tocht aantrekkelijk maken. Een stukje klauteren, een steil bergpaadje omhoog of omlaag, een hangbrug, door een kloof of langs een steile rotswand. Alles om de wandelaar voldoende uitdaging te bieden. Ook een rivier of beek oversteken via een smalle brug of blootsvoets door het water waden zijn leuke elementen.
Een avontuurlijke wandeling wordt dus uitgezocht op spannende en ontspannende onderdelen over de dag. Op het internet vond ik iemand die de volgende criteria gebruikte voor dit type wandelingen; 'Van leuk, naar spannend, tot eng'.
Sportieve tocht
Sportief wandelen vraagt een andere planning en doel. Het sportieve element wordt bepalend en kan bestaan uit een uitdagende afstand, snelheid waarop iets wordt volbracht, of het halen van die speciale bergtop. De uitdaging moet voldoende groot zijn voor alle deelnemers, maar wel realistisch. Als de dagmars achteraf in een halve dag wordt volbracht of de bergtop niet bereikbaar blijkt, zal dat in beide gevallen een teleurstelling opleveren.
Als afstand en snelheid een rol spelen, moet de route over redelijk tot goed beloopbare paden gaan. Deze moeten ook goed aangegeven zijn zodat er niet te veel tijd verloren gaat met het zoeken naar de juiste weg. Bij het aanvallen van een hoge bergtop zal de kortste route heen en terug van belang kunnen zijn. Vaak is de heenweg gelijk aan de terugweg.
Bij dit type wandelingen met meerdere personen, zullen er goede afspraken gemaakt moeten worden. Blijven we bij elkaar, dus bij de minst geoefende, of leggen we enkele verzamelpunten vast. Maar ook wat te doen bij calamiteiten.
De route bepalen
Hoe lang mag de wandeling duren. Een middagje lopen, een korte of lange dagtocht, of zelfs een meerdaagse trektocht? Bij het plannen van de tocht moet er rekening worden gehouden met een aantal factoren. Afstand, hoogte en tijd. Daarnaast rekening houdend met, als hierboven beschreven, de soort wandeling en wandelaar.
De afstand
In het vlakke Nederland zal de af te leggen afstand tussen 3 en 5 Km per uur liggen. Bij een cultuur wandeling kan dit zelfs minder dan 3 Km zijn, bij een sportieve wandeling misschien wel meer dan 5 Km. Een goed gemiddelde om mee te rekenen is 4 kilometer per uur exclusief pauzes. Na meerdere wandelingen kan dit naar eigen ervaring worden bijgesteld.
Hou rekening met 10 minuten pauze per uur, zodat er voor een route van 16 Km 4,5 uur uitgetrokken moet worden. (16Km : 4 Km/u = 4 uur wandelen en 3 x 10min pauze). Bij langere (dag-) tochten ook een langere lunchpauze meenemen. (Een half uur als de broodjes in de rugzak worden meegenomen, een uur als er wordt geluncht bij een horeca gelegenheid onderweg).
Afstand en hoogte
In de heuvels van de Belgische Ardennen, de Duitse Eifel of Teutoburgerwald, komen daar nog hoogtemeters bij om rekening mee te houden. In de Alpenlanden zullen de hoogtemeters zelfs meer bepalend zijn dan de afstand.
Een vuistregel zegt:
checkHorizontale verplaatsing gemiddeld 4Km per uur
checkBij stijgen een uur extra berekenen per 300-350 hoogtemeters
checkBij dalen een uur extra berekenen per 500-600 hoogtemeters
De vuistregel zegt niet:
clearDat de wandelsnelheid mede afhankelijk is van de deelnemers en soort route
clear Dat de hoogtemeters afhankelijk zijn van de deelnemers en soort route
clearDat deze waarden afhankelijk zijn van het weer en type ondergrond. (Zand/Rotsgrond)
clearDat van 500 naar 1000m klimmen eenvoudiger is dan van 2500 naar 3000m
clearDat er een groot verschil is tussen steil omhoog en geleidelijke stijging
clearDat er bij afdalen in heuvelachtig gebied geen extra tijd hoeft te worden berekend
clearDat de afstand bij een 'topbeklimming en afdaling'' wel eens het dubbele kan zijn van wat de wandelkaart doet
vermoeden. Zigzag paadjes omhoog worden nooit goed weergegeven op de kaart
Nu kunnen we gaan uitrekenen hoeveel tijd we voor de wandeling nodig zullen hebben met in het achterhoofd de informatie over onze medewandelaars en het type route. En natuurlijk de informatie uit het lijstje 'wat de vuistregel niet zegt'.
Een voorbeeld:
In een Duitse Teutoburgerwald willen we een gezinswandeling maken. Een beetje cultuur is prima, maar ook graag een avontuurlijke wandeling. Snelheid is niet van belang, maar alle gezinsleden zijn ervaren en kunnen best wat aan. Via het internet vinden we een route van 8Km uitgezet door een lokale wandelorganisatie. De titel van de tocht is 'In het spoor van Dinosauriërs'. Waarmee het 'cultuurdeel' is ingevuld.
De afstand op zich is voor ons niet uitdagend genoeg voor een dagtocht, dus brei ik er met behulp van de wandelkaart nog 8Km bij aan. Deze route van 16Km is wél uitdagend genoeg, want er komen nog 500 hoogtemeters bij in het soms sterk glooiende terrein. Verder bevat de wandeling een hoge natuurwaarde, mooie uitzichten, uitkijktoren, en veel watertjes. Zelfs een waterval!
De 16Km betekenen 4 uur lopen. Voor de 500m omhoog komen er 1,5 uur bij, het afdalen van 500m reserveer ik geen extra tijd, het gaat immers vooral geleidelijk omlaag. Daarmee komt de wandeling op 5,5 uur. Een dagtocht, dus broodjes mee. Voor de pauzes en lunch rekenen we een uur, dus totaal 6,5 uur onderweg exclusief reistijd.
Dit zou het zijn volgens de 'vuistregel', maar wij zijn redelijk ervaren lopers en weten uit ervaring dat we wel eens sneller zijn dan berekend op papier. Wij hebben dit dan ook in 6 uur gedaan. (zie Barkhausen, Dinosauriër sporen)
Wie op deze wijze vooraf de wandeling bekijkt, kan in redelijkheid bepalen of het al dan niet een leuke wandeldag gaat worden. In dit geval zeker ook aantrekkelijk voor de kinderen, maar mocht het te lang zijn, de route op de kaart laat duidelijk zien dat er gemakkelijk ingekort zou kunnen worden zonder de hoofdattracties te missen. Ook een alternatieve route terug bij calamiteiten of slecht weer hadden we daarmee paraat.
Wandelroute uitzoeken
Er zijn veel bronnen waar een wandelroute kan worden gevonden. Met het inzichtelijk hebben van de criteria hierboven wordt het eenvoudiger om uit die veelvoud van bronnen een passende selectie te maken voor een top wandeldag.
- Het Internet
- Reisgids of wandelgids
- Wandelkaarten (1:25.000 / 1:50.000)
- Lokale wandelpublicaties (VVV, Camping, Hotel)
- Tijdschriften en kranten
- Via andere enthousiasten op een wandelforum (www.jacoplaza.nl of www.alpenfreaks.be)
- Of... zelf een route bedenken!
Er zijn zowel gemarkeerde als niet gemarkeerde wandelingen te vinden. De eerste hebben als voordeel dat ze ook zonder wandelkaart of andere middelen vaak eenvoudig te volgen zijn. Een kaart is echter wel altijd aan te bevelen. Het komt zeker voor dat de route niet is onderhouden en de markeringen of wegwijzers na enkele kilometers lopen niet meer te vinden zijn.
Na een beetje zoeken op het internet kom je ook zeker zogenaamde LAW's tegen. Lange Afstand Wandelroutes, of 'Grote Route paden'. Vaak aangeduid als 'GR-wandelpad'. Er zijn LAW's per land, maar ook grensoverschrijdend. Ze kunnen variëren van enkele tientallen tot honderden kilometers lengte. Denk bij het plannen van meerdaagse routes aan overnachtingsmogelijkheden. In het hoogseizoen zal reserveren vooraf vaak nodig zijn.
Bij veel van de LAW/GR-routes kunnen uitvoerige informatieboekjes en kaarten besteld worden. Kijk daarvoor op de site van de wandeltocht. Sommigen bieden ook speciale overnachtingsmogelijkheden aan bij het einde van elke etappe, soms zelfs met bagagetransport regeling.
Voor dagtochten kunnen de LAW's zijn aangepast tot verschillende losstaande dagetappes, als rondwandeling of met terugkeer mogelijkheid via openbaar vervoer. Ook is het mogelijk een dagetappe hiervan te lopen en zelf met hulp van de wandelkaart een alternatieve retourroute te zoeken.
Veel wandelingen worden uitgezet door lokale partijen. Dat zijn vaak hele mooie routes daar ze zijn bedacht door lokale mensen met veel gebied kennis. Niet altijd zijn deze wandelingen gemarkeerd en ze zijn dus alleen te lopen met hulp van een routebeschrijving en/of wandelkaart.
Een mooi voorbeeld van dergelijke wandelingen is te vinden op Wandelen Westerwolde. Lokale bewoners met kennis van hun eigen omgeving hebben schitterende wandelingen uitgezet in hun 'achtertuin'. Inclusief duidelijke kaarten en GPS coördinaten, daarbij gesteund door hun Gemeente. (Mijn 'Link-pagina' bevat meer van dit soort lokale sites in binnen en buitenland).
Wandelroute beoordelen
Waar de veelbelovende route ook wordt gevonden, het is zaak alle informatie vooraf goed te beoordelen om teleurstelling te voorkomen.
- Probeer te achterhalen hoe oud de publicatie is. Is de route nog begaanbaar?
- Het startpunt mag geen zoektocht worden. Is er duidelijk aangeven waar het start- en eindpunt ligt?
- Zijn de te lopen afstanden en hoogtemeters duidelijk vermeld en realistisch? Eventueel zelf nameten op de wandelkaart. (Hou rekening met 'zigzag'
paden, de afstand kan veel groter zijn dan het lijkt)
- Is de aangegeven looptijd inclusief of exclusief pauzes?
- Is er voldoende informatie over de gesteldheid van de route? Ondergrond, mogelijke hindernissen, begaanbaar in lente/zomer/herfst/winter,
geschikt voor de hond of minder validen?
- Is de aangegeven 'looptijd' realistisch voor je eigen groep? Wie heeft de route beschreven, wat voor type wandelaar is de schrijver?
- Is er een alternatieve terugweg voor noodgevallen beschreven of kun je die er zelf bij zoeken?
- Zijn er horeca gelegenheden onderweg en zijn deze (nog) open voor lunch, drankje of zelfs overnachting?
- Is er extra informatie beschikbaar over bijzondere punten in de route? Denk aan voldoende informatie bij een cultuur wandeling.
Kijk met een kritisch oog naar de wandelgids of website. Een algemene indruk kan veel zeggen over wat je mag verwachten. Laat je prachtige wandeldag niet afhangen van onduidelijke en vage informatie.
Zelf een wandelroute uitstippelen
Zelf een wandelroute uitstippelen hoeft niet moeilijk te zijn en kan veel voldoening geven. Het uitzoekwerk kan al veel voorpret geven, en je hebt zelf in de hand of de wandeldag een succes wordt.
Het begint met een doel. Afhankelijk van de medewandelaars en soort route moet een doel worden gekozen. Dat kan eenvoudig door de wandelkaart van een gebied te pakken en te zoeken naar een aantrekkelijk doel. Een bergtop, een waterval, een monument of berghut.
Het doel kan ook een zeer mooi gedeelte van een bestaande wandeltocht of LAW/GR traject zijn, deze staan op de meeste wandelkaarten ingetekend. Een hele mooie maar korte wandeling kun je zelf proberen te verlengen via een leuk uitzichtpunt tot een aantrekkelijker dagtocht. De mogelijkheden zijn eindeloos.
Zoeken op het internet kan ook ideeën opleveren. Alle zoekwoorden die bij je soort wandeling passen zijn goed. Op de websites van de lokale gemeenten en toeristische verbonden is ook altijd wel iets te vinden wat de aandacht trekt.
Als een aantrekkelijk wandeldoel of meerdere doelen zijn uitgezocht, begint het bestuderen van de wandelkaart. Wat ligt er nog meer in de omgeving wat de moeite van een bezoek waard kan zijn. Hoe verlopen de wandelpaden tussen deze plaatsen en hoe kan ik die tot een 'rondwandeling' aan elkaar smeden. Kies ik het pad links langs de bosrand met mogelijk mooi uitzicht, of wordt het een hete dag en ga ik voor het pad rechts in de schaduw en langs dat beekje door het bos.
De kaart goed bestuderen levert veel voorinformatie op om een mooie wandeling uit te kunnen zetten. Kaart kunnen lezen is natuurlijk een voorwaarde, en besteed vooral eens wat extra aandacht aan de legenda. Daar staat immers hoe attracties op de kaart worden aangeduid. (Voor meer over kaarten klik 'hier').
Als er enkele aantrekkelijke doelen zijn gevonden en mogelijke paden die ze verbinden zijn verkend, begint de volgende fase. Dat bestaat uit het nameten van de afstand, bestuderen van de hoogtemeters en afdalingen. Wordt de afstand te kort of te lang, moet er worden gezocht naar een langer of korter traject. Die bergkam of heuveltop kan er nog wel bij, of moet worden geschrapt om het realistisch te houden... Een heerlijk avondje puzzelen.
Het zou goed kunnen dat je eigen route deels of geheel samenloopt met één of meerdere lokale of LAW routes. Dat wordt op de kaart dan duidelijk. Zo lopen wij wel eens een stukje lokale route '6' om later over te gaan op een deel LAW, enzovoort. Gewoon de mooiste stukken combineren naar eigen smaak.
De nu verkregen globale route kan daarna steeds kritischer worden bekeken als hierboven beschreven bij 'wandelroute beoordelen'. Door de kaarten te bestuderen op begroeiing, hoogtelijnen dicht opeen of ver uit elkaar, breedte van de paden achterhalen...zul je al snel een gevoel krijgen bij de omgeving en de lokale mogelijkheden.