Alles over Wegwijzers en markeringen
De markeringen in: Nederland - Duitsland - België - Oostenrijk
Ervaren wandelaars zullen in dit hoofdstuk weinig nieuws tegenkomen, tenzij er voor het eerst in een ander land een wandeltocht wordt ondernomen. Dan kun je in dit hoofdstuk tips vinden over wat je aan verschillende soorten wegwijzers en markeringen tegen kunt komen.
Naast de internationale manieren om wandelpaden aan te duiden, heeft ook elk land een eigen methode. En dan zijn er nog veel lokale partijen die hun wandelingen uitzetten met soms heel bijzondere markeringen. Je zou er haast een fraaie fotoverzameling van kunnen aanleggen.
Bij lokale partijen kun je onder andere denken aan toeristische verbonden en regionale partijen als wandelverenigingen/Alpenverein, bosbeheerders, maar ook particulieren die graag een mooie tocht in hun omgeving uitzetten om toeristen hun achtertuin te laten ontdekken.
En dan heb ik het alleen nog maar over gemarkeerde wandelroutes. De 'niet gemarkeerde' wandeltochten kun je alleen lopen met een routebeschrijving en/of wandelkaart, zoals ook de tochten op deze site zijn opgezet. Vaak vallen de 'niet gemarkeerde' tochten geheel of deels weer samen met (delen van) gemarkeerde paden; in dat geval zal de schrijver deze markeringen doorgaans gebruiken om de routebeschrijving mee aan te vullen.
Foto: Markeringen worden onderhouden door vrijwilligers, hier ben ik bezig met onderhoud aan het Noaberpad
Betrouwbaar?
Blind varen op gemarkeerde wandelingen is alleen te adviseren als je het gebied of de route kent, danwel uit zeer betrouwbare (recente) bron weet dat de markeringen in orde zijn. Het zou zonde zijn als een wandeldag in duigen valt omdat grappenmakers de bordjes hebben weggehaald, of zelfs misleidend de bordjes hebben omgedraaid.
Onbedoeld verborgen aanduidingen komen ook nogal eens voor. Overwoekerde bordjes of markeringen op stenen, verbleekt door de zon, of verouderde routes die nooit zijn bijgehouden zodat je een afslag zomaar kunt missen. En wat doe je als op bomen geschilderde markeringen ontbreken daar een perceel bos onlangs is gekapt? Voorbeelden die wij als veellopers toch regelmatig tegenkomen.
De aanduidingen moeten ook goed zichtbaar en maar voor één uitleg vatbaar zijn, zodat het geen spoorzoekertje wordt. Neem indien mogelijk dus tevens een goede routebeschrijving of wandelkaart mee. Dat voorkomt teleurstelling of zelfs verdwalen.
Internationale markeringen
De meest bekende markeringen zijn de 'wit/rood' tekens op bordjes, bomen en rotsblokken. Dat is de in Europa algemeen gebruikte routeaanduiding voor de 'Grote-Route paden', vaak 'GR' paden genoemd. In Nederland wordt naast GR ook de afkorting LAW gebruikt, wat staat voor 'Lange Afstand Wandelpad' Deze GR routes kunnen nationale of internationale wandeltochten zijn.
De 'GR' verenigingen in Europa houden zich aan een aantal regels bij het uitzetten van een route. Op regelmatige afstand worden 'rood/wit' markeringen geplaatst als teken dat de wandelaar nog op de juiste route zit, en wel op een manier dat de route in beide richtingen te lopen is. Een 'wit/rood' pijl geeft aan dat er van richting wordt veranderd. (Soms worden er geen 'richtingpijlen gebruikt, maar net voor en na een afslag een rechthoekig 'wit/rood' teken geplaatst). Enige afstand na een afslag volgt nog eens een bordje als teken dat men de juiste afslag heeft genomen. En 'rood/wit' teken als kruis (X), of doorgehaalde 'wit/rood' rechthoek, geeft aan dat het niet het juiste pad is.
Alle 'GR' verenigingen wijzen erop dat de tekens slechts ter ondersteuning zijn, maar niet voldoende betrouwbaar om zonder hun wandelgidsen met routebeschrijvingen de routes te lopen.
Op alle wandelkaarten zijn deze GR/LAW routes ingetekend en voorzien van een letter(s) met nummer. Voor Europese routes met een 'E', Duitsland 'X', en overige landen vaak 'GR'. Zo is de Kärnischer Höhenweg in Oostenrijk de GR403, het bekende Pieterpad LAW 9, en het Noaberpad waar ik zelf bij betrokken ben is de LAW10. (Voor de liefhebbers zijn hier voorbeeldroutes met bijbehorende nummers te vinden: 'LAW Nederland' - 'GR België' - 'GR Europa')
'Rood/wit/rood' of 'wit/rood/wit' markeringen zijn veelal regionale paden afgeleid van de GR routes, of alternatieve paden voor GR wandelaars. Ze worden ook gebruikt om een deel van GR routes te lopen waarna deze regionale paden een lus terug naar het beginpunt kunnen vormen. Zo kunnen de GR routes soms in losse dagetappes als rondwandeling worden gelopen.
Bij andere regionale routes worden vaak de kleuren geel/wit, blauw/wit en dergelijke gebruikt. Ook dat zijn doorgaans meerdaagse wandelroutes, uitgezet conform de 'GR' afspraken, die doorgaans weer aansluiten op de 'wit/rood' GR paden.
Nederlandse markeringen
In Nederland zijn vooral de gekleurde paaltjes van Staatsbosbeheer een bekend verschijnsel. De rode, witte, blauwe of gele paaltjes wijzen ons al decennia de weg, meestal startend vanaf bekende wandelparkeerplaatsen. Tegenwoordig zijn er zelfs genummerde palen. De laatste zijn handig als er ook een routebeschrijving verkrijgbaar is met extra informatie. De nummers corresponderen met de beschreven bezienswaardigheden.
Doorgaans zijn deze routes goed onderhouden en zal het niet moeilijk zijn de weg te vinden. Ondanks goed onderhoud is het natuurlijk altijd mogelijk dat er net een paaltje is omgereden tijdens het grasmaaien of misschien met kwade opzet is verwijderd.
Helaas zijn het vooral kortere routes van 3 tot 8Km, af en toe wat langer. Mooi voor een zondagmiddag, maar veel te kort voor een dagtocht. Soms lukt het bij de startplaats op een overzichtkaart de routes vooraf te bekijken en misschien twee of meer uitgezette wandelingen te combineren tot één dagvullende route.
De routes die zo zijn uitgezet zijn zeer toegankelijk, maar hebben daarmee het nadeel dat ze vooral over brede goed begaanbare bospaden gaan. Smalle paadjes of meer avontuurlijke paden zijn er slechts af en toe in opgenomen. Dat kan een reden zijn om zelf maar een route te bedenken met hulp van de wandelkaart of meer avontuurlijke routes van anderen te zoeken en na te lopen.
De LAW routes in Nederland worden net als in heel Europa met rood/wit gemarkeerd, vaak extra ondersteund door bordjes met het logo van de betreffende wandeling. Een drietal voorbeelden daarvan zie je rechtsboven op de foto, deze lopen bij ons langs de achtertuin.
In stedelijk gebied staan de merktekens op bestaande wegwijzers, lantaarnpalen en wat zo verder beschikbaar is, of wordt er gewerkt met gekleurde stoeptegels. De laatste zijn heel duidelijk, behalve als er sneeuw ligt zoals wij in Simpelveld Limburg ondervonden.
Ook heel bekend zijn de paddestoelen. Dat zijn geen wandelroute markeringen, maar wegwijzers met elk een uniek nummer. Ze zijn voor de wandelaar goed te gebruiken om de exacte positie op de kaart vast te stellen. Op een goede wandelkaart (topografische kaart), staan deze unieke nummers aangeven.
Duitse markeringen
Gekleurde aanduidingen zijn in Duitsland weinig in gebruik. Daar worden routes met een letter, cijfer, logo of combinatie daarvan weergegeven. De 'X', al dan niet aangevuld met een cijfer, geeft een (vaak internationale) 'GR' route aan. De regionale Duitse routes herken je aan de 'R' met cijfer, of de zeer bekende routes aan hun logo. ('H'= Hermannsweg, het logo met een 'Ahornblad' de Ahornweg). Lokale wandelpaden worden met een 'A' gemarkeerd, aangevuld met een cijfer.
Al deze markeringen zijn terug te vinden op wandelkaarten. Daarmee is het eenvoudig zelf vooraf een route uit te stippelen met de kaart op de keukentafel. De gevonden route zou er dan uit kunnen zien als; 'Vanaf de parkeerplaats de 'A1' volgen, daarna bij een kruisbeeld linksaf overstappen op de ' R3'. Bij verlaten van het bos rechtsaf terug via de 'X5'.
Als je een route gaat lopen die niet is aangegeven met de standaard 'letter/cijfer/logo', kijk dan goed naar de eerste merktekens die je tegenkomt. Zien deze er duidelijk en goed leesbaar uit? Dat is een teken dat de route recentelijk onderhouden is. Wij liepen eens een deel wat met een 'groen gietertje' (zie foto) was uitgezet, waarbij de 'tuit' de richting aangeeft. Maar hoe verder we kwamen hoe verbleekter de verf. Gelukkig hadden we een wandelkaart mee.
In druk bewandelde gebieden zie je in Duitsland ook regelmatig witte of gele wegwijzers. Deze geven geen routes aan, alleen bestemmingen. Ze zijn te gebruiken net als bij ons de paddestoelen om de positie op de kaart te bepalen.
Belgische markeringen
In België hebben wij alleen ervaring met de Ardennen, en zuidelijk daarvan, de Gaume streek. België gebruikt weer veel kleuren, veelal geschilderde strepen of tekens op boomstammen. De laatste tijd zijn er ook steeds vaker witte kunststof bordjes met kleurvakken aan de bomen bevestigd. (Laatste twee foto's rechts)
Opvallend in de Ardennen is dat niet alleen de juiste weg wordt aangegeven, maar ook alle paden die je niet moet nemen. Zo kan het heel druk zijn met allerlei tekens op een kruispunt van meerdere wandelpaden. De tekens op de foto linksonder geven aan dat de 'gele', 'geel/witte' en 'rood/witte' routes daar niet langs gaan. De 'rode route' echter juist wel.
De tweede en derde foto tonen aan hoe onduidelijk deze markeringen soms kunnen zijn. Toen wij een route liepen met als markeringsteken een 'zwarte ster', is het ons slechts gelukt één ster te vinden op de hele wandeling! Bij regen zou die ene ster op een natte boomstam waarschijnlijk ook niet meer zichtbaar zijn geweest.
Wandeltochten die op deze manier zijn uitgestippeld hebben wij al vaak gelopen en het ging ook vaak mis. Verbleekte tekens zodat de 'gele' markering haast wit was en de witte sterk vergeelt, of we dachten weer een markering te moeten zien en troffen alleen een gekapt perceel bos aan... Zonder wandelkaart en/of routebeschrijving zou ik deze tochten niet willen aanbevelen in de enorm uitgestrekte bossen van de Ardennen.
Op veelbelopen paden kom je ook op regelmatige afstand witte bordjes tegen met de 'routekleur' en/of wegwijzers. (4e foto). In de Ardennen en Gaume streek zijn deze eentalig, dus in het Frans. Handig als je Frans spreekt, voor ons zijn ze nutteloos.
Oostenrijkse markeringen
Oostenrijk kent veel 'Grote route' paden, vaak van Hütte naar Hütte. Bijna altijd zijn deze gemarkeerd met rood/wit/rood, de internationale 'GR' paden ook met rood/wit. Andere combinaties met rood/wit in cirkel, vierkant of anders, zijn vaak lokale paden of een 'Klettersteig'.
Rondwandelingen zul je er niet veel tegenkomen. Ze zijn er wel, maar vooral beschikbaar als 'routebeschrijving', soms met een eenvoudig wandelkaartje verduidelijkt. Ze zijn verkrijgbaar bij het 'FremdenVerkehrsambt', in kleinere dorpen vaak kantoorhoudend in de gemeentehuizen. Ook je gastheer heeft soms een informatiehoekje met brochures en lokale wandelroutes voor zijn gasten.
De lokale wandelpaden worden in Oostenrijk onderhouden (regelmatig nagelopen en verbeterd) door de dorpsbewoners. Of je bent bijvoorbeeld bij de vrijwillige brandweer, voorzitter van het feestcomité, of misschien verantwoordelijk voor het begaanbaar houden van een van de wandelroutes rond het dorp. Iedereen doet wel 'iets' voor de gemeenschap. De staat van het onderhoud is meestal heel goed, maar kan soms zwaar tegenvallen als de gemeenschapstaak licht is opgevat. Ontbrekende veiligheidsvoorzieningen, verrotte houten relingen, niet meer toegankelijk na een steenlawine... we hebben het allemaal gezien. Informeer daarom vooraf of de route die je op het oog hebt wel toegankelijk en veilig is. De 'GR' paden en afgeleiden daarvan worden zeer veel belopen en zijn eigenlijk altijd zeer goed onderhouden.
Als wegwijzer kom je in Oostenrijk nog verschillende typen tegen. De witte (foto links), houten bordjes, en steeds meer de gele van de foto in het midden. De laatsten zijn de nieuwe 'Oostenrijkse standaard' wegwijzers en vervangen alle oudere methoden.
Ze geven de richting en looptijd aan naar een bepaald doel. een bergtop, een 'Alm' of berghut. De aangegeven looptijd is altijd exclusief pauzes en haalbaar voor redelijk ervaren bergwandelaars. Het blijft echter een indicatie, want de tijd is afgerond op een kwartier en afhankelijk van conditie/ervaring.
Naast richting en tijd vertelt een blauw, rood of zwarte stip op deze gele borden hoe zwaar de route is. Blauw staat voor eenvoudig; Brede geleidelijk stijgende/dalende paden. Rood kan over smalle en soms steile rotspaadjes gaan, maar met een beetje 'Trittsicherheid' te bewandelen zonder speciale uitrusting. Voor rood zijn wel goede wandelschoenen met voldoende grip nodig. Zwart voert over een 'Steig' of 'Klettersteig' en is alleen geschikt voor ervaren bergwandelaars met aangepaste uitrusting. (Helm, klimgordel enzovoort).