Wilsum - Noaberpad - Hardinghausen - Podagristenpad - Wilsumer Berge - Wilsum
De afstand van deze wandelroute is met een Curvimeter nagemeten op een gedetailleerde wandelkaart met schaal 1:25.000 tot 1:50.000.
Bij wandelroutes met een GPS-track is de afstand bepaald op basis van de GPS-log gegevens.
Alle gemeten afstanden zijn afgerond naar een halve kilometer.
Van deze rondwandeling is helaas nog geen Google Earth link beschikbaar.
Een Google map zal op een later moment alsnog worden toegevoegd
Van deze route is nog geen gps-track als download beschikbaar. Op een later moment zullen een .gpx en .kml in een zip-file worden toegevoegd.
Hebt jij deze route gelopen en wel een GPS-bestand beschikbaar, dan is deze zeer welkom als aanvulling op de site. (Email)
De weergegeven hoogtemeters (stijgen/dalen) zijn onderweg afgelezen op een hoogtemeter en achteraf nagerekend vanaf een gedetailleerde wandelkaart met schaal 1:25.000 tot 1:50.000. Hierbij zijn de verschillen opgeteld tussen alle 'laagste punten' van de route en de daarop volgende 'hoogste punten' op basis van de hoogtelijnen van de kaart.
Dit is geen erg nauwkeurige methode. In de praktijk kunnen de opgegeven hoogtemeters dan ook afwijken van de werkelijkheid.
Bij rondwandelingen voorzien van een GPS-track zijn de hoogtemeters afgelezen uit het GPS logbestand. Deze berekeningen zijn veel betrouwbaarder.
Alle aangegeven waarden zijn afgerond op 10 hoogtemeters. Bij lastiger na te rekenen situaties op 50 hoogtemeters.
Deze rondwandeling verloopt geheel vlak of bij deze route zijn de (mogelijke) hoogteverschillen zo gering dat deze niet relevant zijn voor de wandelaar.
Van deze omgeving is helaas nog geen goede wandel- of fietskaart verkrijgbaar.
star star_border star_border star_border star_border = zeer eenvoudige wandelroute
Korte tot middellange route over halfverharde of verharde wegen en paden zonder hoogtemeters van betekenis
star star star_border star_border star_border = eenvoudige wandelroute
Route over halfverharde of verharde paden met delen smalle goed begaanbare berg- of bospaadjes. Geen tot weinig hoogtemeters
star star star star_border star_border = middelzware wandelroute
Een langere tocht en/of veel hoogtemeters. Route kan smalle berg- of bospaadjes bevatten en natuurlijke hindernissen. (Trap/ladder/beek oversteek) Voor iedereen met redelijke conditie goed/veilig toegankelijk. Advies minimaal wandelschoen A/B of B
star star star star star_border = pittige wandelroute
Lange tocht en mogelijk veel hoogtemeters. Route kan 'avontuurlijke stukjes' en smalle, soms steile paden bevatten. In de bergen Trittsicherheit nodig en goede wandeluitrusting met B of B/C schoenen, wandelstokken en nooduitrusting. (Zie 'Uitrusting')
star star star star star = zware wandelroute
Lange tocht met veel hoogtemeters. Kan delen van een 'Steig' bevatten. Alleen voor geoefende wandelaars met Trittsicherheit en de juiste bergwandeluitrusting. Geen klimtouw of gordels nodig.
Deze kwalificatie toekenning berust op onze eigen ervaring. Voor meer gedetailleerde informatie over de begaanbaarheid en veiligheid van een route lees het uitgebreide routeverslag.
De benodigde tijd voor een rondwandeling kan zeer persoonlijk zijn. De weergegeven tijd zijn de werkelijk door ons gelopen uren, afgerond naar boven op een half uur. Wij lopen om te genieten en niet speciaal voor de conditie. We nemen onze pauzes, lopen harder wanneer het een stukje saai is, en langzamer wanneer de omgeving interessant is. De aangegeven looptijd zal dan ook meestal ruim haalbaar zijn.
Tip:
In het vlakke Nederland zal de af te leggen afstand tussen 3 en 5 Km per uur liggen. Bij een cultuur wandeling kan dit zelfs minder dan 3 Km zijn, bij een sportieve wandeling misschien wel meer dan 5 Km. Een goed gemiddelde om mee te rekenen is 4 kilometer per uur exclusief pauzes. Na meerdere wandelingen kan dit naar eigen ervaring worden bijgesteld.
Hou rekening met 10 minuten pauze per uur, zodat er voor een route van 16 Km 4,5 uur uitgetrokken moet worden. (16Km : 4 Km/u = 4 uur wandelen en 3 x 10min pauze). Bij langere (dag-) tochten ook een langere lunchpauze meenemen. (Een half uur als de broodjes in de rugzak worden meegenomen, een uur als er wordt geluncht bij een horeca gelegenheid onderweg).
(zie ook Routes plannen)
(Laatste melding route OK: Augustus 2018 - Antoon en Dini K. Nijverdal)
Slechts 15 minuten over de grens vanaf Coevorden of Hardenberg, ligt een bijzonder mooi en golvend natuurgebied met voor zowel fietsers als wandelaars legio mogelijkheden een dagtocht te maken. Deze rondwandeling gaat over de hogere delen van de omgeving met fraaie uitzichten en loopt langs de mooiste plekjes bij Wilsum en rond de Wilsumer Berge.
De ondergrond bestaat voornamelijk uit onverharde wegen en zandpaden, hier en daar lopen we ook over asfalt. Vooral echter gaat het op en neer door dit prachtige heuvelachtige Grafschaft Bentheim.
De lange afstand wandelpaden Noaberpad en Podagristenpad lopen door deze omgeving, met deze tocht knopen we delen van deze twee trajecten aan elkaar om zo een rondwandeling te krijgen.
Dec. 2012: Het Noaberpad is onlangs deels verlegd, op de oude gedeelten worden de markeringen niet meer onderhouden. Waar nodig is dit nu in de tekst aangepast.
Voor meer mooie wandelmogelijkheden in de grensstreek zie ook de website 'geheim over de grens'.
De wandeling begint in Wilsum, een plaatsje aan de 403 tussen Emlichheim en Uelsen. Bij de kerk vooraan in het dorp is ruim voldoende parkeerruimte. (Navigatie instellen op straatnaam 'In der Stadt' nummer 16). Vanuit het zuiden, Twente of Nordhorn, is het de tweede afslag links het dorp in. Vanuit het noorden komend nemen wij de eerste afslag rechts en rijden dan recht op het kerkje af.
Zodra we de wandeluitrusting op orde hebben gemaakt lopen we vanaf de kerk terug naar de hoofdweg 403, en steken deze weg recht over een asfaltweggetje in.
De Kastelenroute IJssel-Ems, een fietsroute, gaat ook die kant op. Dit is de Gölenkamper Strasse, met gelijk aan de linker zijde een grappige overwoekerde bushalte.
De volgende kruising steken we recht over en blijven de asfaltweg volgen tot we langs een boerderij komen. Voorbij deze hoeve begint de eerste klim van vandaag, het gaat er daarna omhoog het bos in.
Eenmaal boven aangekomen lopen we op een vreemdsoortige kruising van wegen af. Onze weg gaat als fietsroute naar rechts en van links komt een andere weg die haaks links afbuigt. Deze twee wegen zijn verbonden met een kort stuk tussenpad. Het lijkt een 'H-vorm' waarbij de pootjes rechtsboven en linksonder afbuigen.
We moeten volgens de kaart rechtdoor, dus steken we het tussenstukje naar links over om daarna weer rechts aan te houden, een brede lange zandweg.
Deze is echt lang, we zullen dit ruim twee kilometer gaan volgen. Dat lijkt misschien wat saai, maar is het zeker niet. Na het eerste rechte stuk begint het namelijk golvend te worden en lopen we door een prachtig heuvellandschap met af en toe links of rechts een leuke waterplas. Deze watertjes zullen we vandaag nog vaker gaan zien, het zijn veelal zandafgravingen onder in de dalen tussen de hier tot 80 meter hoge heuvels.
We winnen steeds meer aan hoogte en zien dan in de verte enkele windmolens opdoemen. De eersten aan de linker zijde staan op en rond een afval installatie. Wanneer we daar aankomen hebben we het hoogste punt van de weg bereikt en wordt het uitzicht naar voren pas echt schitterend. Daar in die diepte gaan we dan ook afdalen terwijl er steeds meer windmolens in zicht komen.
Beneden komen we bij een eerste grote kruising, in dit geval een vijfsprong. De beide paden naar rechts splitsen zich er om een dicht op de weg staande windmolen. Zo dicht er bij zijn we onder de indruk van de hoogte van die molens.
Ook daar blijven we rechtdoor gaan, weer een lang recht stuk met mooie vergezichten, tot er nogmaals een kruising volgt.
Voorbij dit kruispunt van onverharde wegen ligt rechts een strook bos. En weer rechtdoor lopen we verder waarbij we het bos rechts houden en links nog hier en daar over de velden uit kunnen kijken.
Volgens onze wandelkaart moeten we straks rechtsaf de aansluiting met het Noaberpad vinden, de Lange Afstand Wandelroute 'LAW10'. De ondergrond verandert verderop in klinkers en dan komen we bij de kruising waar we de LAW10 verwachten en nu rechtsaf het karrenspoor moeten gaan volgen.
Het Noaberpad is met rood/wit gemarkeerd, maar we moeten flink zoeken voor we de merktekens vinden. Dit gedeelte van het Noaberpad is naar elders verlegd en de markeringen worden hier nu niet meer onderhouden. De wandelkaarten zijn hier echter nog niet op aangepast. (2012) Later zullen we wel weer aansluiten op het huidige tracé van deze LAW, daar zijn de markeringen keurig onderhouden.
Het Noaberpad, dat ook achter onze woning in Ter Apel langs loopt, is een 415Km lange route van de Dollard in het noorden naar de Rijn. Het loopt helemaal langs de grens maar op enkele plaatsen zoals hier in het Grafschaft Bentheim en in het Münsterland bij Winterswijk door Duitsland. 'Noaber' betekent in de noordelijke dialecten 'buren' en wordt in zowel Groningen, Drenthe, Twente als in Duitsland verstaan.
We lopen het pad af met links glooiende akkers, en rechts een mooi natuurgebied waar we na het passeren van een bosje weer de alom aanwezige windmolens zien staan. Dan volgt er rechts weer een vijver maar net als de anderen is ook deze niet toegankelijk.
Het pad eindigt op een T-splitsing waar we linksaf slaan. Rechts ligt nogmaals een waterplas, de zoveelste zandafgraving en.... verboden toegang. De weg linksaf blijven we volgen tot we bij een boerderij nogmaals op een T-splitsing staan met een smalle asfaltweg.
Die asfaltweg gaan we nu rechtsaf volgen. Om de hoek op het bord 'voorrangsweg' zit weer een rood/wit sticker van de LAW10 om ons gerust te stellen dat we nog in het juiste spoor zitten.
Voor de weg een bocht naar links maakt gaan we op de Y-splitsing weer rechtsaf, opnieuw het natuurgebied in. Zo lopen we feitelijk om de laatste grote zandafgraving heen.
Verderop aan deze rechte weg krijgen we rechts ook nog een mooi uitzicht op het gebied. Een smal paadje loopt het ruige natuurgebied ook in en we zien daar enkele mensen met honden spelen ondanks het bord 'verboden toegang'. In dat geval wagen wij het er ook op en zoeken ons er een leuk plekje uit om de broodjes uit de rugzakken te halen.
Wanneer we weer verder lopen komen we op een vijf-sprong waar we tevergeefs opnieuw zoeken naar de LAW10.
Hier moeten we het tweede pad naar links hebben. De eerste weg links is een brede zandweg, onze route gaat daarna schuin links waarbij we een akker aan de rechter zijde houden met aan onze linker zijde een houtwal.
We blijven de akker volgen en gaan daarna weer een bosperceel in, rechtdoor op een vage kruising met rechts een erg mooi stukje natuur, daarna komen we bij een oude boerderij weer op een asfaltweg.
Op het asfalt, waar om de hoek een bordje 'Zur Braake' staat, gaan we linksaf. We komen langs een woning en dan volgt al snel weer een splitsing met een asfaltweg. Op deze kruising hebben we nogmaals een prachtig uitzicht over de golvende heuvels, en vooral naar links ziet het er heel mooi uit. We zijn hier in Hardinghausen aangekomen.
Op deze T-splitsing lopen we nu rechtsaf, een bredere weg die weldra naar rechts afbuigt langs een schitterende en grote boerenhoeve.
We stijgen weer licht en voorbij de boerderij gaan we op de volgende splitsing linksaf naar de Hardinghauser Quellen. Hier zijn de rood/wit tekens weer volop en duidelijk aanwezig.
Het is er weer prachtig, vooral rechts achter de akker waar nu duidelijk de 80m hoge Wilsumer Berg zichtbaar wordt. De asfaltweg is smal, maar wanneer de daling inzet soms ook zeer breed als om de paar meter extra ruimte is gemaakt zodat landbouwvoertuigen elkaar kunnen passeren.
Bijna beneden bij de hoofdweg zien we links nog eens een mooie vijver liggen... afgesloten met hekken. Privatbesitz.
Dan komen we bij een hoofdweg aan die we rechtsaf moeten gaan volgen via het voetpad aan de overzijde. Al snel gaat de weg met een grote lange bocht naar links en gaan we nogmaals een daling inzetten. Aan het begin van de bocht gaat rechts langs de bosrand een pad tamelijk steil omhoog, daar gaat het Noaberpad de berg op. Hier verlaten we echter deze LAW10 Noaberpad door het voetpad links van de asfaltweg verder te blijven volgen.
Links in de bocht komen we dan langs de uitrit van een parkeerplaats die we negeren, tot we nog lager bij de toegang van deze parkeerplaats met de naam Uelser Holt aankomen.
Aan de rechter zijde van de weg begint daar een vangrail langs de weg te lopen. Net voor deze vangrail gaat er rechts een zandweg het bos in. Die moeten we nu hebben, dus steken we de hoofdweg over. Deze zandweg maakt deel uit van een andere lange afstand wandelroute, het Podagristenpad. Soms ook weergegeven als 'PP'.
(Vooraan werd het Podagristenpad ook goed aangegeven toen we er de eerste keer waren, in 2012 was dit bordje echter afgebroken en was er alleen nog een zichtbare markering voor wandelaars die van de andere kant aan komen lopen.)
Het Podagristenpad is een 75Km lange wandelroute gebaseerd op een pelgrimstocht van drie Nederlanders die in 1843 van het Duitse Bad Bentheim naar Coevorden in Nederland liepen. Onderweg schreven ze verhalen en legenden op.
Op onze wandelkaart staat het 'PP' goed ingetekend en al thuis zagen we een mogelijkheid om deze route terug naar Wilsum te nemen. Duidelijk was al op de kaart te herkennen dat we door dit pad te nemen door een schitterend natuurgebied zouden gaan lopen, dus die keuze was snel gemaakt.
We gaan dit bospad vanaf hier steeds maar blijven volgen en kunnen de enkele zijwegen negeren. Het begint met een gedeelte door het bos en links glooiende akkers, maar al snel komt daar verandering in en lopen we een zeer afwisselend natuurgebied binnen. Prachtige glooiingen, waterplassen en mooie bossen wisselen elkaar af. Erg fraai zijn ook de grote berkenbomen die verderop aan de linkerzijde langs het pad staan en zomers voor schaduw zorgen.
Bijna aan het einde van het pad staat rechts nog een woning verscholen aan de bosrand, (wat een rustig plekje om te wonen), en is er een splitsing met een brede onverharde weg naar links. Ook daar lopen we rechtdoor, langs een met klimop overwoekerde Hochsitz, tot het pad lijkt te eindigen bij een weiland met een hek er voor.
Achter dit hek doet het weiland ons even denken aan een glooiende Alpenwei, zo tegen de helling van de berg rechts gelegen is het een schitterend gezicht.
Rechts loopt daar een smal paadje de berg omhoog langs de afrastering van de wei. Nu gaan we even stevig klimmen, maar niet verder dan tot net boven het weiland waar weer een splitsing volgt.
Nu gaan we linksaf om zo boven de wei langs het bos in te lopen. Het is een smal maar goed gemarkeerd pad dat steeds meer de bergrug op slingert.
Eenmaal op hoogte komt er van rechts weer en pad bij, dat is de LAW10 die hier een stukje gelijk op loopt met de 'PP'. Links aanhoudend gaan beide dan verder en lopen we vanaf daar boven een grote camping langs.
Rechts tussen de bomen door is deze camping met veel faciliteiten ook regelmatig zichtbaar. het ligt prachtig onder in de kom tussen de 80m hoge heuvels.
Het Wilsumer Berge Resort is een 70ha grote camping met tevens verhuurobjecten rond een grote zandplas, en ligt werkelijk op een schitterende locatie. Mijn ouders hebben er ooit een seizoenplaats gehad zodat ik er als jonge jongen veel heb gespeeld met mijn broers of vrienden die eens een weekend mee mochten naar het 'buitenland'.
We blijven het pad alsmaar volgen waarbij het steeds op en neer blijft lopen door het fraaie natuurgebied.
Uiteindelijk daalt het dan af en sluit het aan bij een breed bospad dat op zich gelijk links weer aansluit op de autoweg 403 die verderop door Wilsum loopt.
Hier moeten we een klein stukje naar links langs de hoofdweg om daar over te kunnen steken naar een bosweg aan de overzijde.
Een erg mooi en breed pad loopt het bos in met links van de rijsporen een fiets/wandelpad.
Verderop zien we links tussen de bomen door een heideveld liggen. Daar we toe zijn aan een korte pauze en de heide met een mooi dal op de achtergrond een prima plekje lijkt om even te gaan zitten, verlaten we de Forstweg om in het zonnetje aan de bosrand een appel te gaan eten.
We zitten hier op het hoogste punt van deze rondwandeling op ruim 80 meter. Dat staat garant voor een prachtig uitzicht over het heideveld met daar achter de beboste hellingen. Zeer de moeite waard om er even naar toe te lopen.
Wanneer we terugkeren naar de zandweg volgen we deze over de heuveltjes tot bij de eerstvolgende splitsing bij een route-informatiebord.
Daar lopen we rechts het pad in, dit is zowel het Podagristenpad als de 'Landerlebnisroute Wilsum'. Het Noaberpad verlaten we nu definitief, deze gaat hier rechtdoor het bos in.
Vanaf nu zullen we eerst nog een deel vlak lopen, maar daarna vooral nog afdalen terwijl we richting Wilsum teruglopen. Een hele mooie afdaling waarbij we alle zijwegen negeren.
Wanneer we rechts een open veld zien, nemen we het smalle pad rechts van de Forstweg die achter de bomen langs parallel aan de hoofdroute blijft lopen.
Midden in het bos komen we bij een kruispunt bij een vreemd uitziende picknicktafel. Natuurlijk lopen we er gelijk op af om te onderzoeken wat dit is, en zien een tafel met drie metalen rollen.
Deze rollen zijn ooit beplakt geweest met informatie over de regio, en al draaiend zou je alles kunnen lezen tijdens een pauze op het bankje. Veel staat er echter niet meer op, het papier is er stukje bij stukje afgekrabd zodat het alleen nog een 'tafel met metalen rollen' is.
Let op! Augustus 2018 laten Antoon en Dini weten: '...die picknicktafel is vernieuwd en de rollen zijn waarschijnlijk opgehaald door de oud-ijzerboer. Daarvoor in de plaats staan er nu enkele mooie nieuwe informatieborden met informatie over schapen en het ontstaan van het bos'.
Op het kruispunt moeten we nu recht oversteken, het smalle pad in. Mochten er wandelaars zijn die het hoofdpad zijn blijven volgen, dan moeten die dus eigenlijk linksaf slaan. Bij dit pad staat het Podagristen pad weer aangegeven.
Het paadje is slechts een afkorting en brengt ons verderop weer op de brede zandweg met links ervan een druk gebruikt fietspad.
Deze gaan we nu helemaal volgen tot in Wilsum, een lange rechte wandeling langs bossen en velden, akkerland en weilanden. Helaas staat het Maïs zo hoog dat we weinig van het uitzicht kunnen genieten, maar ook dit heeft zijn charme.
De zijwegen kunnen we nu allemaal negeren, tot we weer in de bewoonde wereld aankomen bij een vakantiewoning.
Nog eens steken we recht over, weer langs een stukje bos, daarna ligt links een weide ingericht met horden voor springpaarden.
En weer gaan we rechtdoor over wat nu een klinkerweg is en lopen zo op enkele boerderijen af. Daarna begint de weg een beetje te kronkelen tussen meer fraaie boerderijen en huizen door tot we tenslotte bij een brede asfaltweg komen.
Iets naar rechts sluit deze weg, die dwars door het dorp Wilsum loopt, aan op de hoofdweg 403. Wij gaan echter linksaf. Verderop loopt de rood betegelde stoep gescheiden van de asfaltweg.
Zo lopen we verder Wilsum binnen in de richting van de soms al zichtbare kerktoren waar onze auto moet staan.
Ook in het dorp is het Podagristenpad overal keurig aangegeven op bordjes en lantaarnpalen. De weg gaat met een ruime bocht naar links, dan komen we op een splitsing waar we over moeten steken om rechtsaf te kunnen slaan.
Rechtsaf brengt ons dan rechtstreeks terug naar het plein voor de kerk, maar niet voordat we nog eens langs enkele zeer mooie panden zijn gelopen.
Vanmorgen hebben we onze auto slim weten te parkeren, rekening houdend met de zonnestand later op de dag, zodat deze mooi in de schaduw staat. De wandelschoenen worden uitgetrokken, de rugzakken opgeborgen, daarna beginnen we aan de rit van een half uur terug naar huis na een prachtige wandeldag zo laat in september.
arrow_backVorige route arrow_backTerug route overzicht arrow_forwardVolgende route
De routes zijn zo nauwkeurig mogelijk opgetekend. Ik ben niet verantwoordelijk voor wijzigingen ter plaatse en/of (type-)fouten in de omschrijvingen. NEEM ALTIJD EEN GOEDE WANDELKAART MEE! En mail ons als je onjuistheden tegenkomt.